Ο ρόλος του θυμού στη ζωή μας

Για κάποιους ο θυμός είναι ένα προβληματικό συναίσθημα γιατί παρουσιάζεται συχνότερα από το κανονικό στην καθημερινότητά τους. Ενώ για κάποιους άλλους αποτελεί πρόβλημα, γιατί απουσιάζει εντελώς από τη ζωή τους. Ωστόσο, είναι ένα φυσιολογικό, χρήσιμο και απαραίτητο συναίσθημα του ανθρώπου. 

 Σίγουρα, θα υπάρχουν φορές που έχετε νιώσει ένα ανεξέλεγκτο κύμα θυμού, πιστεύοντας ότι κάποιος σας αδικεί ή σας εκμεταλλεύεται. Όταν θυμώνουμε, το σώμα μας προετοιμάζεται για άμυνα ή επίθεση, ενώ οι σκέψεις για εκδίκηση μονοπωλούν το μυαλό μας. Μας καταβάλλει αγωνία ώστε να δικαιωθούμε ή σκεφτόμαστε πόσο άδικα μας συμπεριφέρθηκαν. Ο θυμός συνοδεύεται από αλλαγές στον τρόπο που σκεφτόμαστε , στη συμπεριφορά μας και στον τρόπο αντιδρά το σώμα μας.

Για να καταλάβετε τι συμβαίνει όταν θυμώνετε, προσπαθείστε να θυμηθείτε την τελευταία φορά που  θυμώσατε.  Όταν ο θυμός σας κορυφώθηκε ποιες σκέψεις περνούσαν από το μυαλό σας; Τι αισθανθήκατε εκείνη τη στιγμή;  Τι νώθετε στο σώμα σας; Και πώς συμπεριφερθήκατε;

Σκέψεις: Οι άλλοι προσπαθούν να με εκμεταλλευτούν, Κάποιοι έχουν παραβεί τους κανόνες, Οι άλλοι με αδικούν, οι άλλοι είναι κακοπροαίρετοι μαζί μου.

Συναισθήματα: θυμός, οργή, εκνευρισμός

Σωματικά συμπτώματα: ταχυπαλμία, αύξηση της πίεσης, σγίξιμο μυών

Συμπεριφορά: επίθεση, άμυνα, αποχώρηση ( τιμωρία ή προφύλαξη)

Κάποιες καλές προτάσεις για την αποτελεσματική διαχείριση του θυμού είναι:

• Συνειδητοποιείστε τα πρώτα σημάδια του θυμού σας (που μπορεί να είναι διαφορετικά για τον καθένα από εμάς).

• Εκφράστε τα συναισθήματά σας χωρίς να κατηγορείτε το άλλο άτομο.

• Σχεδιάστε εκ των προτέρων πώς να αντιμετωπίσετε δύσκολες καταστάσεις.

• Πάρτε βαθιές ανάσες για να μείνετε εστιασμένοι στο παρόν.

• Παρατηρήστε αρνητικές σκέψεις που πυροδοτούν τον εκνευρισμό σας.

• Ζητήστε βοήθεια αν δυσκολεύεστε.

• Κάντε μια μικρή διακοπή όταν η κατάσταση αρχίζει να κλιμακώνεται. Ενημερώστε τον συνομιλητή σας ότι θα θέλατε να συνεχίσετε τη συζήτηση όταν εσείς ή και οι δυο σας θα έχετε ηρεμήσει.

Η αλλαγή στη ζωή

 

Νέoς χώρος!

 Όλοι έχουμε κάνει αλλαγές στη ζωή μας, τόσο καλές όσο και κακές, αναμενόμενες και απροσδόκητες.Κάποιες αλλαγές είναι προγραμματισμένες και άλλες είναι απρόβλεπτες.Τίποτα στη ζωή δεν είναι δεδομένο και δεν παραμένει για πάντα σταθερό. Οι σχέσεις, οι συνθήκες και τα συναισθήματα αλλάζουν. Κανείς δεν είναι ακριβώς ο ίδιος σε κάθε στιγμή.

Κάθε αλλαγή όμως μας οδηγεί σε κάτι νέο!

 

 

Τι είναι η διαταραχή κοινωνικού άγχους ή κοινωνική φοβία;

Σίγουρα όλοι έχουμε ακούσει για άτομα που φοβούνται να μιλήσουν μπροστά σε κοινό, σε άτομα κύρους ή για άλλους που δυσκολεύονται να κάνουν μια γνωριμία ή να δώσουν μια συνέντευξη για δουλειά. Κάτι τέτοιο, στους περισσότερους φαντάζει τρομακτικό και αναπόφευκτα θα το απέφευγαν, σε άλλους όμως είναι η δεύτερη φύση τους και απολαμβάνουν τέτοιου είδους κοινωνικές συναναστροφές. Τί γίνεται όμως στην πρώτη περίπτωση, τότε που η συναισθηματική δυσφορία φτάνει στα όρια της διαταραχής  κοινωνικού άγχους επηρεάζοντας την καθημερινότητα του ατόμου;

Αρχικά, η κοινωνική φοβία είναι ένας υπερβολικά έντονος φόβος του ατόμου σε κοινωνικές καταστάσεις καθώς πιστεύει ότι γίνεται αντικείμενο παρατήρησης από τρίτους και μπορεί να αξιολογηθεί ή φοβάται ότι θα φανεί το άγχος του ή θα συμπεριφερθεί με τρόπο που θα ντροπιαστεί. Είναι διάχυτος ο φόβος του ατόμου ότι θα ντροπιαστεί, θα γελοιοποιηθεί ή θα απορριφθεί επειδή πιστεύει ότι θα φανεί " αδέξιος", " χαζός", "αντιπαθής" ( επίδοση ατόμου), ή επειδή φοβάται μήπως αποκαλυφθεί το άγχος του στους τρίτους και έτσι κοκκινίζει, ιδρώνει, βαριανασαίνει, τραυλίζει, οπότε οι άλλοι θα τον θεωρήσουν αδύνατο και παράξενο. Ο φόβος αυτός αποδίδεται στη πεποίθηση του ατόμου ότι οι άλλοι επικεντρώνονται στο πρόσωπο του και αποτελεί αντικείμενο εξονυχιστικής παρατήρησης.

Αν και μοιάζει με  τη συστολή, τα άτομα με διαταραχή κοινωνικού άγχους αποφεύγουν καταστάσεις που αισθάνονται λιγότερο άνετα και βιώνουν τα συμπτώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα σε σχέση με τα ντροπαλά άτομα, π.χ τα ντροπαλά άτομα δεν αποφεύγουν μια κοινωνική κατάσταση ενώ τα άτομα με κοινωνική φοβία είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα την αποφύγουν.

Επίσης, τα άτομα με διαταραχή κοινωνικού άγχους είναι δυσανάλογα νευρικά από ότι συνήθως σε κοινωνικές καταστάσεις και έχουν υπερβολικό άγχος ότι θα ρεζιλευτούν ή ότι θα κριθούν, ακόμα και όταν δεν υπάρχει καμία ένδειξη γι' αυτό. Τα συμπτώματα που πυροδοτούνται σε μια τέτοια κατάσταση είναι έντονη ανησυχία, ζαλάδα, τάση για εμετό, αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό ( "δεν θα τα καταφέρω, θα φανεί ότι κοκκινίζω, θα φανώ χαζός, θα εκτεθώ") και συναισθήματα όπως δυσφορία, θυμό, απογοήτευση. Ως αποτέλεσμα, ακολουθούν τα συμπτώματα της συμπεριφοράς, όπως η αποφυγή αυτών των καταστάσεων ώστε να νιώσουν ασφαλείς, η απουσία βλεμματικής επαφής, η δυσκολία στην ομιλία κ.ά. Οι άνθρωποι με διαταραχή κοινωνικού άγχους συνήθως γνωρίζουν ότι η ανησυχία τους είναι παράλογη. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, η ανησυχία επιμένει με αποτέλεσμα να περιορίζουν τις κοινωνικές συναναστροφές και έτσι να μην μπορούν να διατηρήσουν σταθερές διαπροσωπικές σχέσεις. Επίσης, όταν είναι υποχρεωμένοι να βρίσκονται σε χώρο με άλλα άτομα, μένουν σιωπηλοί ή προτιμούν να τους συνοδεύει ένα οικείο άτομο με το οποίο αισθάνονται ασφάλεια.

Επιλέον, ένα άτομο με διαταραχή κοινωνικού άγχους ίσως δυσκολευτεί να συστήσει τον εαυτό του σε άγνωστους ανθρώπους, να παραγγείλει σε ένα εστιατόριο, να εισέλθει σε χώρο όπου έχουν ήδη καθίσει οι άνθρωποι, να ξεκινήσει μια συζήτηση, να γράψει και παρουσιάσει μπροστά σε τρίτους ή να χρησιμοποιήσει τις δημόσιες τουαλέτες.
 
Υπάρχουν πολλές μορφές ψυχοθεραπείας για την αντιμετώπιση της διαταραχής κοινωνικού άγχους ( συστημική, ψυχοδυναμική κ.ά). Η γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία έχει αποδειχθεί βραχυπρόσθεσμα η πιο αποτελεσματική μορφή θεραπείας.  Σε γνωστικό επίπεδο, βοηθά το άτομο να σπάσει τον φαύλο κύκλο του άγχους, αναγνωρίζοντας και τροποποιώντας τον διαστεβλωμένο τρόπο σκέψης που έχει εγκαταστήσει όλο αυτόν τον καιρό συντηρώντας την διαταραχή κοινωνικού άγχους. Χρησιμοποιώντας συμπεριφορικές τεχνικές βοηθά το άτομο να εκτεθεί σταδιακά σε αυτό που του προκαλεί φόβο, μαθαίνοντας να το διαχειρίζεται και να το αντιμετωπίζει με εναλλακτικούς τρόπους. Τέλος, μέσω της θεραπείας το άτομο ανακαλύπτει από πού πηγάζει το άγχος του και σταδιακά ενισχύει την αυτοεικόνα του. 

Ειρήνη Κουζίνη

Ψυχολόγος - Γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία

Τι ρόλο έχουν τα όρια στη ζωή μας;

Υπάρχουν φορές που όλοι έχουμε ταυτίσει τη θέσπιση ορίων με κάτι αρνητικό. Δυσκολευόμαστε ή φοβόμαστε να θέσουμε τα όρια μας επειδή πιστεύουμε ότι δεν θα είμαστε αρεστοί στους άλλους. Αυτό μας γεμίζει με αισθήματα ενοχής, ντροπής και φόβου. Μπορεί να φοβόμαστε ότι θα πληγώσουμε τους άλλους ή  ότι θα συγκρουστούμε μαζί τους. Από τη μία, αυτός μπορεί να είναι ο τρόπος που έχουμε μάθει να λειτουργούμε από όταν ήμαστε παιδιά, όταν δεν υπήρχαν σαφή και ξεκάθαρα όρια. Όμως, δείχνει τη δυσκολία οριοθέτησης σε οποιαδήποτε περίσταση και την έλλειψη κατανόησης της άλλης πλευράς, προκειμένου να γίνουμε αποδεκτοί από τον άλλον με τους δικούς του "όρους". 

Η σαφής και ξεκάθαρη οριοθέτηση δεν είναι μια εγωιστική διαδικασία αλλά στοχεύει στην διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ του εαυτού και της διαθεσιμότητας μας απέναντι στους άλλους. Σημαίνει ότι σέβομαι τον εαυτό μου και ακούω όσα έχει να μου πει ο συνομιλητής μου, χωρίς απαραίτητα να υπάρχει η ανάγκη αποδοχής. Σ' αυτήν την παγίδα πέφτουμε οι περισσότεροι, φοβούμενοι την απόρριψη από τον άλλον.  Όσο χρειαζόμαστε την αποδοχή και την επιβεβαίωση των άλλων για να αυτοπορσδιοριστούμε, τόσο δυσκολευόμαστε να βάλουμε τα όρια μας. 

Με απλά λόγια, οριοθετώ δε σημαίνει απομάκρυνση, δεν σημαίνει αποξένωση. Σημαίνει ότι ξεκαθαρίζω στον άλλον μέχρι ποιο σημείο μπορεί να παρεμβαίνει σε τομείς της ζωής μου και να με επηρεάζει. Τα πάντα, λοιπόν, πηγάζουν από εμάς. Αν δεν είμαστε εμείς καλά με τον εαυτό μας, πώς μπορούμε να είμαστε με τους άλλους γύρω μας;

Όταν αρνηθούμε κάτι σε κάποιον, είναι πολύ πιθανό να θυμώσει. Τότε, εμείς αισθανόμαστε ενοχές που τον απογοητεύσαμε, νιώθουμε υπεύθυνοι για το συναίσθημα που βίωσε (θυμός, θλίψη, απογοήτευση). Έτσι, καταλήγουμε να δεχτούμε και να πούμε το "ναι". Ουσιαστικά, με αυτόν τον τρόπο αναλαμβάνουμε την ευθύνη για τη στενοχώρια του άλλου και θεωρούμε ότι εμείς φταίμε για το πώς νιώθει. Στην πραγματικότητα, όμως αυτό δεν ισχύει. Τα συναισθήματα των άλλων δεν εξαρτώνται από εμάς και δεν μπορούμε να τα τροποποιήσουμε, καθώς ο καθένας είναι υπεύθυνος για τα δικά του συναισθήματα. Το μοναδικό άτομο που είναι υπεύθυνο για τα συναισθήματα του είμαστε μόνο εμείς οι ίδιοι.

Συνεπώς, κάθε ανθρώπινη σχέση έχει ανάγκη τα όρια, ώστε να μπορέσει ο καθένας μας ξεχωριστά να σεβαστεί τον εαυτό του και να ξέρει ποιος είναι απέναντι στους άλλους. Μπορεί να σας φαντάζει δύσκολη μια τέτοια υπόθεση, όμως, πίστεψε με, θα είναι πολύ πιο εύκολη όταν τεθούν οι βάσεις ενός εποικοδομητικού διαλόγου και αμοιβαίου συμβιβασμού.

Οι βασικές αρχές της γνωστικής - συμπεριφορικής θεραπείας

• Βασίζεται στο γνωστικό μοντέλο για τις συναισθηματικές διαταραχές, το οποίο αναπτύχθηκε από τον Aaron T. Beck.  Ο όρος γνωστική ή γνωσιακή ανασφέρεται στις γνωσίες, δηλαδή σε σκέψεις, αντιλήψεις και πεποιθήσεις του ατόμου. Ο θεραπευτής βασίζει την εικόνα που σχηματίζει για τον θεραπευόμενο τόσο στο γνωστικό πλαίσιο όσο και στις πληροφορίες που παρέχει ο ασθενής.
• Είναι συνεργατική η σχέση θεραπευτή - θεραπευόμενου. Η συνεργασία μεταξύ τους είναι σημαντική. Έχουν και οι δύο ενεργητικό ρόλο στη θεραπευτική διαδικασία και συμμετέχουν το ίδιο. Απαιτείται συμφωνία και συνεργασία σε σχέση με το θεραπευτικό πλάνο αλλά και τον τρόπο αξιολόγησης της προόδου της θεραπείας.
• Εστιάζει στο πρόβλημα - σύμπτωμα.  Επικεντρώνεται κυρίως στην επίλυση προβλήματος ή συμπτώματος και επιδιώκει την άμεση αλλαγή.
• Επικεντρώνεται στο παρόν. Επικεντρώνεται σε προβλήματα -  συμπτώματα που λαμβάνουν χώρα στο εδώ και τώρα.
• Βάζει στόχους. Τίθενται από κοινού συγκεκριμένοι και ρεαλιστικοί στόχοι που προκύπτουν από το αίτημα του θεραπευόμενου, την ανάλυση της συμπεριφοράς του και την υπόθεση της ερμηνείας της.
• Είναι βραχυπρόθεσμη. Διαρκεί σχετικά περιορισμένο χρονικό διάστημα
• Είναι δομημένη. Ακολουθεί συγκεκριμένη δομή, η οποία συμβάλει στη μέγιστη αποτελεσματικότητα της.
• Δίνει εργασία για το σπίτι.  Η άσκηση για το σπίτι ενισχύει την ενεργητκή συμμετοχή του θεραπευόμενου και την εκμάθηση τεχνικών, ώστε να γίνει πιο λειτουργική η καθημερινότητα του θεραπευόμενου.
• Περιλαμβάνει μια ποικιλία γνωστικών και συμπεριφορικών τεχνικών.  Χρησιμοποιεί μεγάλη ποικιλία τεχνικών ώστε να τροποποιήσει τη σκέψη , το συναίσθημα και εντέλει τη συμπεριφορά του ατόμου
• Βάζει ατζέντα.  Κάθε συνεδρία έχει μια συγκεκριμένη δομή που εξυπηρετεί την καλύτερη χρήση του χρόνου της συνεδρίας.
• Έχει εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Ο στόχος της θεραπείας είναι να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να εντοπίσει τις δυσλειτουργικές σκέψεις και συμπεριφορές και να τις αντικαταστήσει με περισσότερο λειτουργικές, με άλλα λόγια να αυτονομηθεί και να γίνει "ο θεραπευτής" του εαυτού του.
• Χρησιμοποιεί γνωστική διατύπωση του προβλήματος. Εστιάζει στις τρέχουσες συνθήκες της ζωής του ατόμου, αναδιαμορφώνεται και εξελίσσεται καθώς οι συνεδρίες προχωρούν.
•  Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία μαθαίνει στον θεραπευόμενο να αναγνωρίζει, να αξιολογεί και να αντιδρά σε διάφορες δυσλειτουργικές σκέψεις και πεποιθήσεις του. Ο θεραπευόμενος μπορεί να αντιμετωπίζει πολλές αυτόματες σκέψεις οι οποίες επηρεάζουν το συναίσθημα, τη συμπεριφορά και τις σωματικές αντιδράσεις του.
•  Βασική μέθοδος της ΓΣΘ είναι η σωκρατική ή αλλιώς μαιευτική.  Ο θεραπευόμενος αναγνωρίζει τις σκέψεις του, αμφισβητεί την ορθότητά τους, ανακαλύπτει εναλλακτικές και οδηγείται σε νέα συμπεράσματα.
• Βασίζεται στο μοντέλο της μάθησης.  Κάθε δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά είναι μαθημένη και μπορεί να αντικατασταθεί με μια πιο λειτουργική συμπεριφορά

Γνωριμία με τις διαταραχές προσωπικότητας

  Η προσωπικότητα του ατόμου είναι μια έννοια που έχει απασχολήσει για καιρό την επιστημονική κοινότητα και είναι δύσκολο να ερμηνευθεί και να ορισθεί. Αυτό συμβαίνει διότι, από τη μια πλευρά παρουσιάζεται με μια πληθώρα χαρακτηριστικών σε κάθε άτομο και, από την άλλη πλευρά, χρησιμοποιείται με διαφορετικές έννοιες.

Για το ευρύ κοινό, η έννοια της προσωπικότητας έχει κυρίως αξιολογική χροιά: " τον συμπαθώ γιατί έχει "καλή" προσωπικότητα. Σε αυτήν την καθημερινή χρήση η λέξη σημαίνει "χάρισμα". Ωστόσο, οι θεωρητικοί της προσωπικότητας την ορίζουν ως τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διαθέτει ο καθένας μας και δομούν έναν σταθερό τρόπο να σκεφτόμαστε, να αισθανόμαστε και να συμπεριφερόμαστε στα διάφορα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Κάθε άνθρωπος έχει τον δικό του τρόπο να αντιλαμβάνεται και να τοποθετείται απέναντι στους άλλους ανθρώπους και στα γεγονότα (στοιχεία προσωπικότητας). 

Η προσωπικότητα διαμορφώνεται από τη στιγμή που αρχίζουμε να αποκτούμε αντίληψη του ποιοι είμαστε και τι συμβαίνει γύρω μας και να επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες που λαμβάνουμε από το περιβάλλον μας. Γι’ αυτό το λόγο, μέγιστη είναι η σημασία των πρώιμων βιωμάτων για τη μετέπειτα ζωή μας.  Υπολογίζεται ότι περίπου στα 5 έτη και μέχρι την ενηλικίωση, η προσωπικότητα μας έχει διαμορφωθεί εν μέρει.

Ως χαρακτηριστικά προσωπικότητας ορίζονται τα σταθερά πρότυπα αντίληψης, σχετίζεσθαι και σκέψης για τον περιβάλλον, τον εαυτό, τα οποία εκδηλώνονται σε ένα μεγάλο εύρος κοινωνικών πλαισίων. Μόνο όταν τα χαρακτηριστικά αυτά είναι άκαμπτα και δυσλειτουργικά και προκαλούν σημαντική λειτουργική μειονεξία ή υποκειμενική δυσφορία συνιστούν μια διαταραχή προσωπικότητας (Ευσταθίου, Ευθυμίου & Χαρίλα, 2014).

Οι διαταραχές προσωπικότητας  παρουσιάζονται όταν τα χαρακτηριστικά της διαταραχής είναι μεν σταθερά αλλά προκαλούν δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις και έκπτωση στη λειτουργικότητα του ατόμου εν γένει. Με άλλα λόγια, παρατηρούνται άκαμπτες και ακραίες αλλαγές στη συμπεριφορά του ατόμου τόσο σε κοινωνικό όσο και σε εργασιακό επίπεδο.  Αυτό γίνεται εμφανές από την αρχή της ενηλικίωσης, συχνά νωρίτερα και συνήθως διατηρείται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου.

Επομένως,κατά το  DSM-5 ( Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών ), ως διαταραχή προσωπικότητας ορίζεται ένα σταθερό πρότυπο εσωτερικών βιωμάτων και συμπεριφοράς που αποκλίνει σημαντικά από το αναμενόμενο σύμφωνα με το πολιτιστικό υπόβαθρο του ατόμου και εκδηλώνεται σε δύο ή περισσότερους τομείς όπως τη γνωστική λειτουργία, τη συναισθηματική λειτουργία, τη διαπροσωπική λειτουργία και τον έλεγχο των παρορμήσεων.

Υπολογίζεται ότι οι διαταραχές προσωπικότητας αποτελούν ένα ποσοστό της τάξεως του 10-20% του γενικού πληθυσμού, ενώ το ποσοστό αυτό αυξάνεται για τον πληθυσμό που νοσηλεύεται σε κάποια ψυχιατρική μονάδα. Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί ότι κάποιες διαταραχές επηρεάζουν περισσότερο τους άνδρες από τις γυναίκες και αντίστροφα, ενώ κάποιες δύναται να εμφανιστούν κατά την παιδική ηλικία και να διαρκέσουν για το υπόλοιπο της ζωής του ατόμου. Ωστόσο, με την κατάλληλη θεραπεία υπάρχει μεγάλη βελτίωση και τα παθολογικά χαρακτηριστικά μειώνονται όσο ο ασθενής μεγαλώνει.

Οι διαταραχές προσωπικότητας χωρίζονται σε τρεις ομάδες. Στην πρώτη ομάδα περιλαμβάνονται οι τύποι των διαταραχών με κύριο χαρακτηριστικό της συμπεριφοράς την εκκεντρικότητα. Η δεύτερη ομάδα αποτελείται από τέσσερις τύπους διαταραχών με κύριο χαρακτηριστικό τις συναισθηματικές διαταραχές, ενώ η τρίτη ομάδα χαρακτηρίζεται από το φόβο και το άγχος. Οι τύποι των διαταραχών προσωπικότητας κατά DSM -5 είναι οι εξής:

Ομάδα Α: Περίεργοι, εκκεντρικοί 

• Παρανοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας: έλλειψη εμπιστοσύνης, καχυποψία
• Σχιζοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας: απομάκρυνση από κοινωνικές σχέσεις, περιορισμένη έκφραση συναισθήματος
• Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας: έντονη δυσφορία στις διαπροσωπικές σχέσεις, εκκεντρική συμπεριφορά 

Ομάδα Β: Δραματικοί, συναισθηματικοί, παρορμητικοί

• Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας: έλλειψη σεβασμού ή παραβίαση των δικαιωμάτων των άλλων
• Μεταιχμιακή Διαταραχή Προσωπικότητας: αστάθεια στις διαπροσωπικές σχέσεις, στην εικόνα του εαυτού και στο συναίσθημα, έντονη παρορμητικότητα
• Δραματική Διαταραχή Προσωπικότητας: υπερβολική έκφραση συναισθήματος και αναζήτηση προσοχής
• Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας: αίσθηση προσωπικού μεγαλείου, ανάγκη για θαυμασμό, έλλειψη ενσυναίσθησης

Ομάδα Γ: Αγχώδεις, φοβισμένοι

• Αποφευκτική Διαταραχή Προσωπικότητας: κοινωνική αναστολή, αίσθημα αναξιότητας, υπερβολική ευαισθησία στην αρνητική κριτική
• Εξαρτητική Διαταραχή Προσωπικότητας: συμπεριφορές υποταγής και προσκόλλησης
• Ψυχαναγκαστική- Καταναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας: εμμονή για τάξη, τελειοθηρία και ανάγκη για έλεγχο

Ένα βασικό χαρακτηριστικό στοιχείο της αποτελεσματικής θεραπευτικής συνεργατικής σχέσης αποτελεί ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας του γνωστικού συμπεριφορικού ψυχοθεραπευτικού μοντέλου. Ως γνωστόν, η γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία  βασίζεται στη θεωρία της μάθησης και στη γνωστική θεωρία της ανθρώπινης δυστυχίας. Αν δεχτούμε, λοιπόν, ότι η ανθρώπινη δυστυχία είναι αποτέλεσμα βιωμένων αρνητικών εμπειριών και συναισθημάτων και υιοθετημένων συμπεριφορών, τότε γίνεται σαφής η συμβολή της γνωστικής θεωρίας και της θεωρίας της μάθησης στην ανάπτυξη αυτών των παραγόντων. Έτσι, λοιπόν, ο θεραπευτής εκπαιδεύει τον πελάτη του στο ΓΣ μοντέλο ώστε να κατανοήσει τα προβλήματά του μέσα από τη γνωστική συμπεριφορική οπτική (Van Bilsen,Thomson 2018).

Εν κατακλείδι, οι διαταραχές προσωπικότητας αποτελούν ένα ερευνητικά πρωτοποριακό, εννοιολογικά πολύπλοκο και κλινικά ιδιαίτερα σημαντικό πεδίο. Συχνά συγκαταλέγονται στις πιο δύσκολες κλινικές περιπτώσεις (Beck &Freeman, 1990). Η φύση του προβλήματος είναι συνήθως μακροχρόνια και συχνά οι θεραπευόμενοι διστάζουν να αναζητήσουν βοήθεια. Η θεραπεία εκτείνεται για μεγάλο διάστημα και εστιάζεται σε βαθιά ζητήματα για τα οποία ο θεραπευόμενος πιθανώς να μην έχει ξαναμιλήσει ποτέ για αυτά. Θεραπευτικός στόχος γίνεται η αναγνώριση και τροποποίηση εδραιωμένων πυρηνικών μοτίβων και δυσλειτουργικών σχημάτων που ευθύνονται για τη διαταραχή.  

Ως εκ τούτου, η  συνθήκη αυτή προκαλεί έντονο άγχος στον θεραπευόμενο, καθώς καλείται να αλλάξει τον τρόπο που ερμηνεύει την πραγματικότητα, τη συμπεριφορά του και το ποιος είναι με τον τρόπο που καθόριζε τον εαυτό του για πολλά χρόνια. Είναι μια δύσκολη και αρκετά απαιτητική διαδικασία, της οποίας το αποτέλεσμα στηρίζεται σε μια καλά εδραιωμένη και συνεργατική θεραπευτική σχέση.

Ειρήνη Κουζίνη

Ψυχολόγος - Γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεύτρια